Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego
pomnik przyrody ustanowiony 7 grudnia 1998[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Lokalizacja

granica miejscowości Jastrzębik i Złockie

Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego”
Ziemia49°23′16,4″N 20°54′10,1″E/49,387900 20,902800
Multimedia w Wikimedia Commons

Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego – mofeta na granicy wsi Jastrzębik i Złockie w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Muszyna. Znajduje się na dnie Złockiego Potoku, tuż przy szosie z Jastrzębika do Złockiego[2]. W Jastrzębiku jest więcej takich mofet[3]. Ta uznana została za pomnik przyrody nieożywionej i nadano jej imię prof. Henryka Świdzińskiego, który ją odkrył w 1938 r. Gmina Muszyna udostępniła ją turystom, ze środków gminnych zamontowano tutaj tablice informacyjne, schodki i kładkę, oraz obudowano dwa miejsca, w których z wody wydobywają się gazy („Bulgotka” i „Dychawka”)[4].

Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego jest największą[5] i najwydajniejszą w Polsce (pod względem ilości wydobywającego się gazu). Ma powierzchnię ok. 25 m², a ilość wydobywającego się gazu szacuje się na około 10 m³ na minutę. Gaz wydobywa się w tym miejscu stale w postaci bąbelków. Składa się on głównie z dwutlenku węgla (95%), poza tym jest to azot (3,87%), metan (0,67%) i tlen (0,21%). Dwutlenek węgla (CO2) wydobywa się z bardzo dużych głębokości. Przenikając przez wodę nasyca ją, tworząc liczne w Jastrzębiku źródła wód mineralnych (m.in. źródło św. Łukasza), a w niektórych miejscach tworzy mofety. Rdzawy kolor wody pochodzi od koloidalnego osadu, powstającego w wyniku hydrolizy węglanu żelaza, przy udziale bakterii żelazowych[4].

Nad mofetą giną owady, ptaki, były nawet przypadki padania owiec. Dwutlenek węgla jest cięższy od powietrza, gromadzi się więc przy ziemi. Jeśli nie rozwieje go wiatr, zabija wszystkie unoszące się nad mofetą owady. Dwutlenek węgla wydobywa się nie tylko w mofetach, ale i w wielu innych miejscach w Jastrzębiku i okolicach. Dawniej gromadzący się w piwnicach gaz był zmorą mieszkańców tych okolic. Zdarzył się przypadek śmiertelnego zaduszenia właścicielki w jednej z takich piwniczek oraz człowieka kopiącego studnię. Obecnie nie zdarza się to, gdyż piwnice są betonowe i uszczelnione[3].

Dojście do mofety w Jastrzębiku
Bulgotka i Dychawka

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [dostęp 2018-09-15].
  2. ↑ Beskid Sądecki. Mapa 1:50 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit”. ISBN 83-915737-3-7.
  3. ↑ a b Bogdan Mościcki: Beskid Sądecki i Małe Pieniny. Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2007. ISBN 978-83-89188-65-6.
  4. ↑ a b Na podstawie tablic informacyjnych zamontowanych przy mofecie
  5. ↑ Jacek Rajchel, Lucyna Rajchel, Janusz Cisek, 2013: Mofeta z Tylicza w płaszczowinie magurskiej Karpat zewnętrznych. Przegląd Geologiczny, nr 9
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mofeta_im._prof._Henryka_Świdzińskiego&oldid=72153506”